Borderline kişilik bozukluğu (BKB) ruh halinde, benlik algısında ve davranışlardaki değişikliklerin devamlı bir örüntü oluşturmasıyla nitelenen bir ruhsal bozukluktur. ¹

BKB tanısı, ortalama %75 oranında olmak üzere çoğunlukla kadınlara konulur. Ancak araştırmalar, bu durumun erkeklere tam tanı konulmamasından kaynaklanıyor olabileceğini ileri sürüyor. ² Cinsiyet, BKB’de bir rol oynayan bir etkendir. BKB olan erkekler ve kadınlar farklı özellikler ve ek tanılar gösterebilir, farklı tür tedavilerden fayda görebilirler.

BKB nedir?

BKB olan kişiler, duygularını düzenlemede, davranışlarını kontrol etmede ve sabit ilişkiler sürdürmede zorluk çekerler. Bu kişiler, dikkatsiz araç kullanımı veya korunmasız cinsel ilişkiler gibi tehlikeli veya zararlı davranışlar sergilemeye yatkındır. ² Birkaç saaten birkaç güne kadar sürebilen öfke nöbetleri, depresyon ve anksiyete gözlemlenebilir. ¹

BKB genel nüfusun %1,6’sını ve psikiyatri kliniğinde yatarak tedavi gören kişi sayısının %20’sini etkiler. ³

Belirtiler

BKB olan kişiler ruh hâli geçişleri yaşayabilirler. Kendilerini nasıl gördüklerinden ve dünyadaki rollerinden emin olamayabilirler. Sonuç olarak, ilgilendikleri şeyler ve değer yargıları hızlıca değişim gösterebilir. Ayrıca bu kişiler, insanları ya tamamen iyi ya da tamamen kötü görmek gibi bir şeyleri uçlarda görmelerine neden olan bölme düşüncelerine kapılmaya yatkındır.

Diğer insanlar hakkındaki fikirleri de hızlıca değişebilir. Bir gün arkadaş olarak görülen bir kişi, ertesi gün düşman olarak görülebilir. Bu durum, değişken ilişkilere neden olur.

BKB’nin diğer belirtileri: ¹

• Alışveriş çılgınlığı, korunmasız cinsel ilişki, madde kullanımı, dikkatsiz araç kullanma ve tıkınırcasına yeme gibi dürtüsel ve tehlikeli davranışlar
• Kesme gibi kendine zarar vermeye yönelik davranışlar
• Tekrarlayan intihar düşünceleri
• İntihara yönelik davranışlar ve tehditler
• Her aşaması birkaç saat ve birkaç gün arasında süren yoğun ve aşırı değişken ruh halleri
• Kronik boşluk hissi
• Uygunsuz ve yoğun öfke veya öfke kontrol sorunları
• Bazen başka insanların niyetiyle ilgili mantıksız korkuların eşlik ettiği güvenme güçlüğü
• Kendinden kopmuş gibi hissetme, kendini vücudunun dışındaymış gibi hissetme gibi dissosiyasyonlar ve gerçek dışı hisler

Erkeklerde BKB belirtileri

BKB’de erkekler ve kadınlar arasında kişisel özellikler, ek tanılar ve fayda görülen tedaviler açısından dikkate değer farklar vardır. ⁴ BKB olan erkekler, BKB olan kadınlara göre aşırı öfkeli davranışlar sergilemeye daha yatkındır ve daha fazla yenilik arayışına girerler.

Ek tanılar ve komplikasyonlar

BKB olan kadınlar yeme bozuklukları, ruh hali değişimleri, anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğuna daha yatkınken, BKB olan erkekler madde kullanım bozukluklarına daha yatkındır. ⁵

Bu durum, çalışmalardaki önyargıya katkıda bulunarak, erkekler genellikle hapse girerken veya ruh sağlığı konusunda yeterli şekilde temsil edilemezken neden kadınların daha sık tedaviye başvurduğu sorusunun cevabı olabilir.

Madde kullanımı

BKB olan erkeklerde, özellikle alkol bağımlılığı olmak üzere madde kullanım bozuklukları çok daha yaygındır. ⁶ Bir inceleme, BKB’de hayat boyu madde kullanımı oranının yaklaşık %75 oranında olduğunu gösterdi. ⁷

Kendine zarar verme 

BKB olan insanların yaklaşık %60-80’inin intihar amaçlı olmayan kendine zarar vermeye yönelik davranışlar sergilediği tahmin ediliyor. ⁸

Bir çalışma, BKB olan kadınların ve erkeklerin sergilediği kendine zarar vermeye yönelik davranışları inceledi ve bu kendine zarar vermeye yönelik davranışların sadece iki tanesinin erkeklerde daha yaygın görüldüğünü gösterdi. Bu iki davranış, bir yerlere kafa vurmak ve kasıtlı olarak işini kaybetmekti. ⁹ Yazarlar, kendine zarar vermeye yönelik belirli davranışlar açısından cinsiyete bağlı değişiklikler gözlemlenebileceği, ancak kendine zarar vermeye yönelik davranışların çoğunun cinsiyetler arasında benzerlik gösterdiği sonucuna vardı.

Kişinin kendine zarar verdiğini gösteren belirtiler

Aşağıdaki durumlarla karşılaşırsanız tanıdığınız biri kendine zarar vermeye yönelik hareketler sergiliyor olabilir:

• Yaralar
• Çizikler, morluklar, yanıklar
• Etrafta bulunan kesici aletler
• Kişinin sürekli uzun kollu ve pantolon giymesi
• Kişinin cildini göstermekten kaçınması

Antisosyal davranışlar

Erkeklerde BKB tanısına paranoid, pasif agresif, narsistik, sadistik veya antisosyal kişilik bozukluklarının eşlik etmesi kadınlara göre daha olasıdır. Antisosyal kişilik bozukluğuyla olan bu bağlantı, erkeklerin tedavi görmek için bir sağlık kuruluşunda olmak yerine hapishanede olmasının sebeplerinden biri olarak gösterilebilir. Bir görüşe göre, kadınlarda duygusal dengesizlik sıkça gözlemlenirken erkeklerde ise yoğun öfke sıkça gözlemleniyor. ⁴

Tedavi

BKB olan kadınlara kıyasla ilaç tedavisine veya psikoterapiye başvuran erkek sayısı daha azdır.

BKB olan kadınların tedavi geçmişini genellikle ilaç tedavisi ve psikoterapi oluştururken erkeklerin tedavi geçmişi genellikle madde kullanımına yönelik tedaviler oluşturuyor. ⁴

Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Olur?

Verywell’den bir söz

Sosyal önyargı, BKB’nin erkeklerde daha az görüldüğü yanılgısıyla sonuçlanarak BKB olan erkeklere yanlış veya yetersiz tanı konulmasında rol oynar. BKB, uç duygularla dolu bir bozukluk olarak görülebilir. Ancak durum bundan daha fazlasıdır ve belirtiler erkekler ve kadınlarda farklı şekilde görülebilir. Bu, erkeklerin ve kadınların BKB için farklı tedavi ihtiyaçlarının olduğu anlamına gelir.

BKB için yardım almanın ilk adımı, bir sorun olduğunun farkına varmaktır. Siz veya bir yakınınızın BKB belirtileri göstermesi durumunda, uygun tanı ve hızlı tedavi için bir ruh sağlığı uzmanına danışmak önemlidir.

Referanslar

¹National Institute on Mental Health. Borderline Personality Disorder.

²Cleveland Clinic. Borderline Personality Disorder (BPD).

³Ellison WD, Rosenstein LK, Morgan TA, Zimmerman M. Community and Clinical Epidemiology of Borderline Personality Disorder. Psychiatr Clin North Am. 2018 Dec;41(4):561-573. doi: 10.1016/j.psc.2018.07.008

⁴Sansone RA, Sansone LA. Gender patterns in borderline personality disorder. Innov Clin Neurosci. 2011 May;8(5):16-20.

⁵Reas DL, Rø Ø, Karterud S, Hummelen B, Pedersen G. Eating disorders in a large clinical sample of men and women with personality disorders. Int J Eat Disord. 2013 Dec;46(8):801-9. doi: 10.1002/eat.22176

⁶Tadić A, Wagner S, Hoch J, Başkaya O, von Cube R, Skaletz C, Lieb K, Dahmen N. Gender differences in axis I and axis II comorbidity in patients with borderline personality disorder. Psychopathology. 2009;42(4):257-63. doi: 10.1159/000224149

⁷Trull TJ, Freeman LK, Vebares TJ, Choate AM, Helle AC, Wycoff AM. Borderline personality disorder and substance use disorders: an updated review. Borderline Personal Disord Emot Dysregul. 2018;5:15.

⁸BrickmanBrickman LJ, Ammerman BA, Look AE, Berman ME, McCloskey MS. The relationship between non-suicidal self-injury and borderline personality disorder symptoms in a college sample. Borderline Personal Disord Emot Dysregul. 2014 Sep 25;1:14. doi: 10.1186/2051-6673-1-14

⁹Sansone RA, Lam C, Wiederman MW. Self-harm behaviors in borderline personality: an analysis by gender. J Nerv Ment Dis. 2010;198(12):914-915.

Kimberly Charleson tarafıdan yazılmış,10 Mart 2021 tarihinde güncellenmiştir;  Dr. Steven Gans tarafından tıbbi olarak incelenmiştir. (15 Nisan 2022)