Akrofobi. Yüksekten korkuyor musunuz? Bir dağın tepesine çıkıp manzaraya bakamayacağınızı mı düşünüyorsunuz?
Merdivenler sizi korkutuyor mu? Akrofobi veya yükseklik korkusu, kendisinden muzdarip olanların, tamamen normal bir hayat sürmesini zorlaştıran bir anksiyete bozukluğudur. İnsanlara, balkondan bakmak ya da pencereden bakmak gibi günlük eylemler gerçekleştirirken bile güçlük çıkartabilir. Burada akrofobinin belirtileri, nedenleri ve sonuçlarını öğreneceksiniz. Ayrıca, size üstesinden nasıl gelineceğini de anlatacağız.
Yükseklik korkusu (akrofobi) nedir?
Akrofobi, yüksekten aşırı korkma olarak tanımlanabilir. Bu anksiyete bozukluğuna sahip insanlar yüksekte olduklarında ( asansör, merdiven vs.) ve hatta yüksekte olduklarını hayal ettiklerinde bile panik olurlar. Nüfusun %2’si ila %5’i bu problemle karşı karşıyadır, etkilenenlerin çoğunluğunu da kadınlar oluşturmaktadır.
Fobi nedir?
Fobinin tam olarak ne olduğunu açıklamadan akrofobiyi anlatamayız. Bu terim gündelik dilde sıkça kullanılır, bazen de bu terimi yanlış kullanırız. “Depresyon” ya da “stres” gibi diğer kelimeler de gündelik dildeki bozulmaya uğrar. Bu yanlış kullanım, sorunlar hakkında doğru bir biçimde konuşmayı daha karmaşık hale getirir.
Fobi, bir insanın korktuğu nesne tarafından tehdit altında hissettiğinde verdiği korku reaksiyonudur. Bu tepkiler genelde belli bir uyarana verilir ve genelde aşırıdırlar. Şöyle ki, devasa bir zehirli yılan bizi kovaladığında yoğun bir korku hissetmemiz fobimiz olduğu anlamına gelmez. Bu oldukça doğal bir his ve tepkidir. Aslında, bu tip durumlarda hissettiğimiz anksiyete belirtileri adaptiftir; çünkü hayatımızı devam ettirmemizi sağlar. Bununla beraber, kandan her bahsedilişinde bayılıyorsa, ko zaman fobi terimini kullanabiliriz, çünkü bu tepki normal değildir.
Fobiler nedensiz tepkilerdir. Fobisi olan insanlar bile bunun mantıksız olduğunun farkındadırlar. Bu korkular, onlardan muzdarip olankimseleri çin tam anlamıyla bir kabusa dönüşebilir. Bu yazıda, size akrofobi veya yükseklik korkusu hakkında bilmeniz gereken her şeyi ve bunun üstesinden nasılgelineceğini anlatacağız.
Yükseklik korkusu belirtileri nelerdir?
Akrofobiden muzdarip insanlar yalnızca bir gökdelenin çatısındayken gergin hissetmekle veya yerden büyük bir miktar yükselme gerektiren sporları yapmaktan kaçınmakla kalmazlar. Birinci katın penceresinden bakmak ya da alçak bir köprüden geçmek gibi günlük aktivitelerde de ekstrem zorluklar ve korku yaşarlar. Akrofobiye sahip insanlar da aşırı korku yaratan farklı uyaranlar vardır, herkes aynı uyaranlardan korkmaz. Ayrıca, yükseklik korkusunun farklı yoğunluk dereceleri vardır. En yaygın psikolojik ve fizyolojik belirtileri şunlardır:
1. Anksiyete
2. Panik atağı
3. Kontrol kaybı
4. Baş ağrısı
5. Baş dönmesi
6. Gerilme ve kaslarda gerginlik
7. Şiddetli kalp çarpıntısı
Akrofobinin nedenleri nelerdir?
Çocukluğumuzdan beri hepimizin yüksekten korktuğu göz önüne alınmalıdır ancak korkunun yoğunluğu kişiden kişiye değişir. Bu korku hayvanlarda da vardır ve adaptiftir, onları tehlikeli yüksekliklerden korur. Yükseklik korkusu olan insanların korkularının sebepleri tamamen farklı olabilir. Başlıca sebeplerden bazıları şöyledir:
1- Travmatik olaylardan kaynaklanan akrofobi
Genellikle bunun nedeni çocukluğa dayanır. Hastanın ciddi şekilde etkilendiği büyük kazalar veya düşme gibi olaylar en yaygın sebeplerdendir. Bu, yükseklikle ilgili başına kötü olaylar gelen herkesin akrofobiye sahip olacağı anlamına gelmez. Öte yandan, bu bozukluğu, zarar görmese de da gözlem yoluyla edinen insanlar da vardır. Buna“temsili öğrenme” denir. Örneğin, ağabeyimizi bir eşek arısı soktuğunda onun korku reaksiyonuna tanıklık edersek, benzer bir böcek bize yaklaştığında korkmamız oldukça mümkündür.
2- Doğuştan gelen yükseklik korkusu
Şu anda araştırmacılar, bu fobinin doğuştan gelen faktörlerinin kalıtsallığını araştırıyor. Akrofobiye sahip ailelerde çocuklar doğduklarından beri buna tanık olduklarına ve sonunda bu fobiyi geliştirdiklerine inanılıyor.
3- Akrofobide bilişsel ön yargı
Bilişsel sürecimizdeki sapmalara aynı zamanda bazı fobilerin oluşumunda da önemli rol oynar. Yükseklik üzerine yanlış bilgiler de aşırı endişe ve stres tepkisini artırabilir ve fobiye neden olabilir. Kazaların oluşumunu veya kazaların şiddetini abartma eğilimi bu durumlarda sık görülür.
Yükseklik korkusunun sonuçları nelerdir?
Binanın pencerelerini temizlemeyi veya skydiving fikrini son derece rahatsız edici bulan birçok kişi var. Bu onların bir problemi olduğu anlamına gelmez. Potansiyel olarak tehlikeli olan durumlara itiraz etmek yaygın bir durumdur. Ancak akrofobiden muzdarip insanlar sıklıkla yükseklikle ilgili rahatsızlığa maruz kalırlar. Tüm fobiler klinik değildir. Örneğin, zamanının çoğunu büyük bir şehirde geçiren bir kişi için, tarantula korkusu yaşamak büyük bir endişe oluşturmaz. Bununla birlikte, yükseklik her yerdedir. Dik yamaçlar ya da yüksek binalarla dolu şehirler akrofobiklere cehennem gibi gelir. Öte yandan, yamaç bulunmayan düz vadilerdeki şehirler, yükseklikten korkan bir kişiye cennet gibi hissettirebilir.
1. Akrofobiklerin kaçınma davranışları: Bu anksiyete semptomları akrofobiklerde ciddi kaçınma davranışlarını tetikler. Korkuyu tetikleyen uyarandan kaçmak bu bozukluğun devam etmesine sebep olur.
2. Akrofobikler günlük aktivitelerden ellerini çekiyorlar: Akrofobikler sıklıkla manzaranın tadını çıkarmak, roller coaster’a binmek ya da teleferiğe binmek gibi eğlenceli aktiviteler yapmayı reddederler.
3. Akrofobi – İş problemleri: Meslek, yükseklik ile ilgilenmeyi gerektiriyorsa işte zorluk çekebilirler. Çoğu insan için bir binanın onuncu katına taşınmak bir sorun değildir; ancak, bu durum akrofobikler için ciddi bir sorun oluşturabilir. Korku, onları son derece etkisiz hale getirebilir ve performanslarında düşüş hatta işten ayrılmak zorunda kalmaya kadar gidebilir.
4. Yaşam kalitesindeki düşüş Aynı şekilde, herhangi bir fobi, çeşitli alanlarda kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde kötüleştirebilir. Duygusal olarak çok sinir bozucu olabilirler ve bundan muzdarip kişi tarafından göz ardı edilemezler. Buna ek olarak, insanların kendi iradeleri üzerinde olumsuz etkileri vardır. Bu rahatsızlıklar nispeten yaygındır ve aşırı endişe yaşayan insanlara yardım yolları arayan psikoloji uzmanlarının dikkatini çeker.
Vertigo yükseklik korkusuyla aynı şey midir?
Genelde bu iki terimi ilişkilendiririz, çünkü ikisi de yükseklikle ilgili bir rahatsızlıkla ilgilidirler, ancak bunlar eş anlamlı değildir. Vertigo dönme hissi ve denge kaybıdır. Çevremizdeki unsurlar hareket ediyormuş veya biz dönüyormuşuz gibi gelir. Öte yandan, yükseklik korkusu çeken insanlar herhangi bir zamanda vertigo yaşayabilirler. Bununla birlikte, baş dönmesi, bu bozukluğun belirtilerinden yalnızca biridir. Kısacası, bu zorluklar eşdeğer olmamalarına rağmen birbiriyle ilişkilidir.
Akrofobi tedavisi: Akrofobi nasıl yenilir?
Yükseklik korkunuz patolojik değilse sizi bu korkudan uzak ve sakin tutmanın yolları vardır. Kaygı durumlarında gevşemek mümkündür, ancak, gerçekten fark edilir derecede size zarar veren bir fobiniz varsa, profesyonel yardım almak en iyisidir. Nedensiz bir korkuya kapılıp kapılmadığımızı anlamak için anketler gibi bazı psikolojik değerlendirme araçları vardır. Akrofobi için büyük bir yardımcı olduğu kanıtlanmış birçok terapi vardır. Buna rağmen, hangisinin en iyi yöntem olduğu bilinmemektedir. Ancak, uygun bir tedavi aramak, bu rahatsızlıktan etkilenenlerin yaşam kalitesini yükseltmek için şarttır.
Bilişsel-Davranışçı Terapi: Bu, fobileri tedavi etmek için en sık kullanılan terapidir. Maruz bırakma teknikleri gibi prosedürler, araştırma ve klinik uygulamalarda uzun ve başarılı bir geleneğe sahiptir. Bu yöntemler, yavaş yavaş akrofobikleri korkularının nesnesine yaklaştırır. Kademeli olarak daha güvenli hale gelirler ve kaygı reaksiyonlarını azaltırlar.
Hastalar profesyoneller (psikolojik yardım uzmanları) tarafından korku uyaranlarına yönlendirilebilir veya doğrudan temas kurabilecekleri, korkularına kendilerini maruz bırakma tekniklerine başvurabilirler. Öte yandan canlandırma sembolik ya da canlı olabilir. Bir grupta ya da bireysel olarak da yapılabilir. Belirtiler her zaman tamamen kaybolmaz, ancak asansöre binmek veya bir pencereden dışarı bakmak gibi günlük aktiviteleri korkudan felç olmadan gerçekleştirebilmelerini sağlar.
Psikolojik müdahale, refah düzeyini büyük oranda artıracaktır. Buna ek olarak, bu tedaviler sürekli gözden geçirme aşamasındadır. Aslında, sanal gerçeklik gibi yeni teknolojilerin ortaya çıkması, insanların korkularıyla daha kontrollü bir ortamda karşılaşmasına yardımcı olmaktadır. Akrofobik kişi daha önce hayal edemediği zorlukların üstesinden gelebilir.
Bu yazıyı okuduğunuz için çok teşekkürler. Peki ya siz, yüksek bir binanın penceresinden bakarken veya helikopterle yolculuk yaparken rahat hissediyor musunuz? Herhangi bir sorunuz varsa veya katkıda bulunmak istiyorsanız lütfen aşağıya yorum yapın.
Kaynak
blog.cognifit.com/acrophobia/