Saplantılı (Takıntılı) Aşk Bozukluğu, diğer bir ifadeyle “Obsesif Aşk Bozukluğu” (OAB), âşık olduğunuzu düşündüğünüz bir kişiye karşı saplantılı olma durumunu ifade eder. Saplantılı bir aşıksanız, sevdiklerinizi saplantılı bir şekilde koruma ihtiyacı hissedebilirsiniz ve hatta onların sahibiymişsiniz gibi, onları kontrol etmeye de çalışabilirsiniz.
Saplantılı aşk bozukluğunu özellikle tanımlayan tıbbi veya psikolojik bir sınıflandırma bulunmamakta; ve bu rahatsızlık sıklıkla diğer psikolojik rahatsızlıklarla birlikte görülmektedir. Kendinizin veya bir sevdiğinizin bu rahatsızlığa sahip olduğunu düşünüyorsanız doktorunuzla görüşün. Tedaviler, semptomları hafifletebileceği gibi ilişkilerinizde yaşayacağınız karmaşaların da önüne geçebilir.
Saplantılı aşk bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Saplantılı aşk bozukluğunda aşağıdakiler görülebilir:
- Belirli bir kişiye karşı aşırı sempati duymak
- Belirli bir kişi hakkında takıntılı düşüncelere sahip olmak
- Sevdiğiniz kişiyi aşırı koruma ihtiyacı hissetmek
- Sevdiğinizi sahiplenici düşünce ve davranışların varlığı
- Sevdiğiniz kişiyle ilişkinizde aşırı kıskançlık yaşamak
- Öz saygınızın düşük olması
Saplantılı aşk bozukluğuna sahip bazı insanlar, bunu göstermeyebilirler. Bazı durumlarda bu semptomlar, ilişkinin son safhalarında veya ilgi duyduğunuz kişi sizi reddettiğinde varlıklarını hissettirebilirler. Takıntılı aşkın başka işaretleri de vardır:
- Söz konusu kişiye atılan ve sürekli tekrar eden mesajlar, e-postalar ve telefon aramaları
- Sürekli bir biçimde, ötekinin (ve ilişkinin) varlığıyla ilgili endişelerin giderilme ihtiyacı
- Belirli bir kişiye olan takıntı sebebiyle, arkadaş edinmede veya aile bireyleriyle bağ kurmada zorluk yaşamak
- Söz konusu kişinin sürekli davranışlarını gözlemleme
- Söz konusu kişinin katıldığı aktiviteleri ve gittiği yerleri kontrol etme
Takıntılı aşkın sebepleri nelerdir?
Takıntılı aşk bozukluğunun tek bir sebebi yoktur. Bununla birlikte, takıntılı aşk bozukluğunun, aşağıdaki gibi diğer psikolojik bozukluklar ile bağlantısı kurulmaktadır.
- Bağlanma bozukluğu: Bu grup rahatsızlıklar, empati eksikliği veya başka bir kişiye takıntılı olma gibi duygusal bağımlılık ile ilgili konulardan mustarip olan kişilere atfedilir.
Bağlanma bozukluğu tiplerine, Engellenmiş Sosyal Angajman Bozukluğu (DSED) ve Reaktif Bağlanma Bozukluğunu (RAD) dahil edebiliriz. Bu ikisi de çocukluk dönemlerinde ebeveynler veya diğer yetişkinlerle yaşanan olumsuz deneyimler sonucu gelişirler.
DSED’da aşırı derecede arkadaş canlısı olabilir ve çevrenizden bir uyarı almayabilirsiniz. RAD’da ise diğer kişiler ile beraber olmakta problemler yaşayabilir ve stresli hissedebilirsiniz.
- Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu: Bu psikolojik bozukluk, kişinin ruh halindeki şiddetli değişimlerle karakterizedir. Borderline kişilik bozukluğu, aşırı sinirli bir halden aşırı mutlu bir hale saatler veya dakikalar içerisinde geçmenize yol açabilir.
Kaygılı ve depresif süreçler de gerçekleşebilir. Takıntılı aşk bozukluğu düşünüldüğünde, kişilik bozuklukları, iğrenme ve aşırı aşk gibi, duygular arasında geçişlere sebep olabilir.
- Delüzyonel bozukluk: Delüzyon odaklı olarak (yaşantılar veya doğru olduğuna inandığınız kurallar), bu rahatsızlık bilinen yanlış bir şey üzerinde bir ısrar sergilemedir. Bu obsesif aşka geldiğinde ise, delüzyonel bozukluk, karşınızdaki kişi bunun aksini söylese dahi hislerin karşılıklı olduğu sanrısını yaratabilir.
2005 yılındaki bir çalışmaya dayanarak delüzyonel bozukluğun erkeklerde alkolizm ile bağlantısı kurulabilir.
- Erotomani (clerambault sendromu): Bu rahatsızlık; saplantılı (obsesif) aşk bozukluğu ve delüzyonel bozukluğun kesiştiği yerde tanımlanır. Erotomanide, ünlü veya yüksek toplumsal statüdeki bir şahsiyetin size aşık olduğuna inanırsınız. Bu durum o bahsedilen kişileri taciz etmeye sebep olabilir: evlerine veya iş yerlerine gitmek gibi.
Comprehensive Psychiatry’e göre erotmaniden mustarip olan kişiler sıklıkla sadece birkaç arkadaş ile kendilerini izole edebilirler. Bu kişilerde işsiz kalmaya bile sebebiyet verebilir.
- Obsesif kompulsif bozukluk (OKB): Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) obsesif düşüncelerin ve kompulsif ritüellerin kombinasyonundan oluşur. Bunlar tüm gününüzü etkileyecek kadar şiddetlidirler. OKB aynı zamanda ilişkilerinizde sürekli bir onaylanma ihtiyacına sebep olabilir ve bu ilişkilerinizi etkileyebilir.
Bazı insanlar obsesyon ve kompulsiyonların sadece ilişki ile ilgili konularda ortaya çıktığını belirtmişlerdir fakat resmi olarak tanımlanmış böyle bir alt kategori OKB yoktur.
- Obsesif kıskançlık: Delüzyonel bozukluktan farklı olarak obsesif kıskançlık, partner tarafından algılanan delüzyonel olmayan bir aldatma durumudur. Bu algı aldatma durumu ile alakalı olarak tekrar eden kompulsif davranışlara sebebiyet verebilir. Bu davranışların biçimi delüzyonel bozukluktan çok OKB’ye benzerler ve bu kişinin günlük işlevselliğinde yüksek bir sıkıntı veya yıkıcı bir etkiye sebep olabilir.
Takıntılı aşk bozukluğu nasıl teşhis edilir?
Takıntılı aşk, psikiyatristiniz veya diğer psikolojik yardım uzmanınız tarafından yapılan bir değerlendimeyle teşhis edilebilir. Uzmanlar, ilk olarak sizinle, semptomlarınız ve ilişkileriniz hakkında bazı sorular sorarak bir görüşme yaparlar. Bilinen başka bir zihinsel rahatsızlığınız olup olmadığı ve aile bireyleriniz hakkında da sorular yöneltebilirler size.
Aynı zamanda ilgili doktorunuz diğer ihtimalleri elemek için tıbbi bir teşhise de ihtiyaç duyabilir. Obsesif aşk bozukluğu, diğer zihin rahatsızlıkları ile kesiştiği için American Psychological Association’s Diagnostic ve Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) tarafından sınıflandırmaya dahil edilmemiştir.
Bilinmeyen bazı sebeplerden dolayı obsesif aşk bozukluğu, kadınları erkeklerden daha çok etkilemektedir.
Saplantılı aşk nasıl tedavi edilir?
Bu rahatsızlık için söylenebilecek belirli bir tedavi planı altta yatan sebeplere bağlıdır. Diğer taraftan bu plan sıklıkla ilaç ve psikoterapi kombinasyonu ile beraber olmaktadır.
İlaçlar beyin kimyasını düzenlemek için kullanılabilirler. Bunun sayesinde rahatsızlığın semptomları hafifletilebilir. Doktorunuz aşağıdakileri tavsiye edebilir:
- Valium ve Xanax gibi anti anksiyete ilaçları
- Prozac, Paxil veya Zoloft gibi antidepresanlar
- Anti-psikotikler
- Duygu durum düzenleyiciler
İlaçların etki göstermeye başlamaları birkaç haftayı alabilir. Sizin için en iyi etkiyi gösterecek ilacı bulabilmeniz için farklı tipler denemeniz gerekebilir. Bazı muhtemel yan etkiler ile ilgili doktorunuz ile görüşün. Bu yan etkilere örnek olarak:
- İştah değişimi
- Ağız kuruluğu
- Bitkinlik
- Baş ağrısı
- Uykusuzluk
- Cinsel arzuda azalma
- Bulantı
- Kilo almak
- Kötüleşen semptomlar
Aynı zamanda psikoterapi de, bütün takıntılı aşk çeşitleri için yardımcı olacaktır. Bazen terapi seanslarına ailenin geri kalanının da dahil olması yardımcı olur. Bu özellikle çocukluk ile ilgili obsesif aşk bozukluklarında geçerlidir. Tercihinize ve rahatsızlığın şiddetine göre kişisel veya grup terapisine dahil olabilirsiniz. Bazen uzmanınız ikisini de önerebilir.
Terapi seçenekleri şunlar olabilir.
- Bilişsel davranışçı terapi
- Diyalektik davranışçı terapi
- Oyun terapisi (çocuklar için)
- Konuşma terapisi
Takıntılı (saplantılı) aşık için genel bir değerlendirme
Takıntılı aşk bozukluğu, çok dikkat çekmeye başlasa da göreceli olarak nadirdir. İnsanların yüzde 0.1 kişiden daha azında görüldüğü tahmin edilmektedir.
Eğer kendinizde veya bir sevdiğinizde obsesif aşk bozukluğunun bu muhtemel semptomları varsa bir doktora görünmelisiniz.
Gerçekten takıntılı aşk bozukluğunuz olup olmadığını anlamanıza yardım etmek için sizi bir psikiyatriste yönlendirebilirler. Başka bir psikolojik bozukluk taşıyor olmanız da olasıdır.
Teşhis ve tedavi edildiğinde, takıntılı aşk bozukluğunun olumlu sonuçları olabilir. Buradaki esas anahtar, iyi hissetseniz dahi, terapi ve tüm tedavi sürecinizi bırakmamaktır. Tedaviyi birden bırakmak semptomlarınızı geri getirebilir veya daha da kötüleştirebilir.
Kaynak
https://www.healthline.com/health/obsessive-love-disorder