Şema Testi, Şema Terapinin kurucusu Jeffrey E. Young tarafından geliştirilmiştir. Testin özgün adı, Young Şema Ölçeği Kısa Form -3’tür. İsterseniz ölçeği indirip kullanabilirsiniz.
Yönerge: Aşağıda, kişilerin kendilerini tanımlarken kullandıkları ifadeler sıralanmıştır. Lütfen her bir ifadeyi okuyun ve sizi ne kadar iyi tanımladığına karar verin. Emin olamadığınız sorularda neyin doğru olabileceğinden çok, sizin duygusal olarak ne hissettiğinize dayanarak cevap verin.
Bir kaç soru, anne babanızla ilişkiniz hakkındadır. Eğer biri veya her ikisi şu anda yaşamıyorlarsa, bu soruları o veya onlar hayatta iken ilişkinizi göz önüne alarak cevaplandırın.
1 den 6’ya kadar olan seçeneklerden sizi tanımlayan en yüksek şıkkı seçerek her sorudan önce yer alan boşluğa yazın.
Derecelendirme:
- Benim için tamamıyla yanlış
- Benim için büyük ölçüde yanlış
- Bana uyan tarafı uymayan tarafından biraz fazla
- Benim için orta derecede doğru
- Benim için çoğunlukla doğru
- Beni mükemmel şekilde tanımlıyor
Değerlendirme:
Her bölüm (şema) için, ilgili maddeleri puanlayınız. Bir maddeye en az 1 en fazla 6 puan verebilirsiniz.
İlgili şemanın toplam puanını hesaplayın. Toplam -diyelim ki 25- puanı , soru sayısına -diyelim ki 5- bölün. Çıkan sonuç -bu durumda 5- sizin o şema için test puanınızdır.
Test puanınız ne kadar yüksekse, ilgili şemaya o kadar sahipsiniz demektir. Sonucun 1 olması, o şemaya neredeyse sahip olmadığınızı, sonucun 6 olması, o şemaya -bu teste göre- en yüksek düzeyde sahip olduğunuzu gösterir.
Şema Testi Maddeleri
1- Duygusal Yoksunluk Şeması
1_____ 19_____ 37_____ 55____ 73____ Toplam: _____
1. _____ Bana bakan, benimle zaman geçiren, başıma gelen olaylarla gerçekten ilgilenen kimsem olmadı.
19. _____ Çevremde bana sıcaklık, koruma ve duygusal yakınlık gösteren kimsem yok.
37. _____ Birisi için özel olduğumu hiç hissetmedim.
55. _____ Beni gerçekten dinleyen, anlayan veya benim gerçek ihtiyaçlarım ve duygularımı önemseyen kimsem olmadı.
73. _____ Hayatımda ne yapacağımı bilmediğim zamanlarda uygun bir öneride bulunacak veya beni yönlendirecek kimsem olmadı.
2- Terk Edilme Şeması
2 _____ 20_____ 38_____ 56 _____ 74_____ Toplam: _____
2. _____ Beni terk edeceklerinden korktuğum için yakın olduğum insanların peşini bırakmam.
20. _____ Diğer insanlara o kadar muhtacım ki onları kaybedeceğim diye çok endişeleniyorum.
38. _____ Yakınlarımın beni terk edeceği ya da ayrılacağından endişe duyarım
56. _____ Önem verdiğim birisinin benden uzaklaştığını sezersem çok kötü hissederim.
74. _____ İnsanların beni terk edeceği endişesiyle bazen onları kendimden uzaklaştırırım.
3- Kuşkuculuk Şeması
3_____ 21_____ 39_____ 57_____ 75_____ Toplam: _____
3. _____ İnsanların beni kullandıklarını hissediyorum
21. _____ İnsanlara karşı tedbiri elden bırakamam yoksa bana kasıtlı olarak zarar vereceklerini hissederim.
39. _____ Herhangi bir anda birileri beni aldatmaya kalkışabilir.
57. _____ Diğer insanların niyetleriyle ilgili oldukça şüpheciyimdir.
75. _____ Genellikle insanların asıl veya art niyetlerini araştırırım.
4- Sosyal İzolasyon Şeması
4_____ 22_____ 40_____ 58_____ 76_____ Toplam: _____
4. _____ Uyumsuzum.
22. _____ Temel olarak diğer insanlardan farklıyım.
40. _____ Bir yere ait değilim, yalnızım.
58. _____ Kendimi diğer insanlara uzak veya kopmuş hissediyorum.
76. _____ Kendimi hep grupların dışında hissederim.
5- Kusurluluk / Utanç Şeması
5_____ 23_____ 41_____ 59_____ 77_____ Toplam: _____
5. _____ Beğendiğim hiçbir erkek/kadın, kusurlarımı görürse beni sevmez.
23. _____ Gerçek beni tanırlarsa beğendiğim hiç kimse bana yakın olmak istemez.
41. _____ Başkalarının sevgisine, ilgisine ve saygısına değer bir insan değilim.
59. _____ Kendimi sevilebilecek biri gibi hissetmiyorum.
77. _____ Kabul edilemeyecek pek çok özelliğim yüzünden insanlara kendimi açamıyorum veya beni tam olarak tanımalarına izin vermiyorum.
6- Başarısızlık Şeması
6_____ 24_____ 42_____ 60_____ 78_____ Toplam: _____
6. _____ İş (veya okul) hayatımda neredeyse hiçbir şeyi diğer insanlar kadar iyi yapamıyorum
24. _____ İşleri halletmede son derece yetersizim.
42. _____ İş ve başarı alanlarında birçok insan benden daha yeterli.
60. _____ İş (okul) hayatımda diğer insanlar kadar yetenekli değilim.
78. _____ İş (okul) hayatımda diğer insanlar kadar zeki değilim.
7- Bağımlılık / Yetersizlik Şeması
7_____ 25_____ 43_____ 61_____ 79_____ Toplam: _____
7. _____ Günlük yaşamımı tek başıma idare edebilme becerisine sahip olduğumu hissetmiyorum.
25. _____ Gündelik işlerde kendimi başkalarına bağımlı biri olarak görüyorum.
43. _____ Doğru ile yanlışı birbirinden ayırmakta zorlanırım.
61. _____ Gündelik işler için benim kararlarıma güvenilemez.
79. _____ Ortaya çıkan gündelik sorunları çözebilme konusunda kendime güvenmiyorum.
8- Tehditler Karşısında Dayanıksızlık Şeması
8_____ 26_____ 44_____ 62_____ 80_____ Toplam: _____
8. _____ Kötü bir şey olacağı duygusundan kurtulamıyorum.
26. _____ Her an bir felaket (doğal, adli, mali veya tıbbi) olabilir diye hissediyorum.
44. _____ Fiziksel bir saldırıya uğramaktan endişe duyarım.
62. _____ Tüm paramı kaybedip çok fakir veya zavallı duruma düşmekten endişe duyarım.
80. _____ Bir doktor tarafından herhangi bir ciddi hastalık bulunmamasına rağmen bende ciddi bir hastalığın gelişmekte olduğu endişesine kapılıyorum.
9- İç İçelik / Gelişmemiş Benlik Şeması
9_____ 27_____ 45_____ 63_____ 81_____ Toplam: _____
9. _____ Anne babamdan ayrılmayı, bağımsız hareket edebilmeyi, yaşıtlarım kadar, başaramadım.
27. _____ Annem, babam ve ben birbirimizin hayatı ve sorunlarıyla aşırı ilgili olmaya eğilimliyiz.
45. _____ Annem, babam ve ben özel hayatımız birbirimizden saklarsak, birbirimizi aldatmış hisseder veya suçluluk duyarız.
63. _____ Çoğunlukla annem ve babamın benimle iç içe yaşadığını hissediyorum-Benim kendime ait bir hayatım yok.
81. _____ Sık sık annemden babamdan ya da eşimden ayrı bir kimliğimin olmadığını hissediyorum.
10- Boyun Eğicilik Şeması
10_____ 28_____ 46_____ 64_____ 82_____ Toplam: _____
10. _____ Eğer istediğimi yaparsam, başımı derde sokarım diye düşünürüm.
28. _____ Diğer insanların isteklerine uymaktan başka yolum yokmuş gibi hissediyorum; eğer böyle yapmazsam bir şekilde beni reddederler veya intikam alırlar.
46. _____ İlişkilerimde, diğer kişinin yönlendirici olmasına izin veririm.
64. _____ Kendim için ne istediğimi bilmediğim için daima benim adıma diğer insanların karar vermesine izin veririm.
82. _____ Haklarıma saygı duyulmasını ve duygularımın hesaba katılmasını istemekte çok zorlanıyorum.
11- Kendini Feda Şeması
11_____ 29_____ 47_____ 65_____ 83_____ Toplam: _____
11. _____ Genellikle yakınlarıma ilgi gösteren ve bakan ben olurum.
29. _____ Başkalarını kendimden daha fazla düşündüğüm için ben iyi bir insanım.
47. _____ Yakınlarımla o kadar meşgulüm ki kendime çok az zaman kalıyor.
65. _____ Ben hep başkalarının sorunlarını dinleyen kişi oldum.
83. _____ Başkaları beni, diğerleri için çok, kendim için az şey yapan biri olarak görüyorlar.
12- Duyguları Bastırma Şeması
12_____ 30_____ 48_____ 66_____ 84_____ Toplam: _____
12. _____ Olumlu duygularımı diğerlerine göstermekten utanırım (sevdiğimi, önemsediğimi göstermek gibi).
30. _____ Duygularımı diğerlerine açmayı utanç verici bulurum.
48. _____ İnsanlarla beraberken içten ve cana yakın olmak benim için zordur.
66. _____ Kendimi o kadar kontrol ederim ki insanlar beni duygusuz veya hissiz bulurlar.
84. _____ Diğerleri beni duygusal olarak soğuk bulurlar.
13- Yüksek Standartlar Şeması
13_____ 31_____ 49_____ 67_____ 85_____ Toplam: _____
13. _____ Yaptığım çoğu şeyde en iyi olmalıyım; ikinci olmayı kabullenemem.
31. _____ En iyisini yapmalıyım, “yeterince iyi” ile yetinemem.
49. _____ Tüm sorumluluklarımı yerine getirmek zorundayım.
67. _____ Başarmak ve bir şeyler yapmak için sürekli bir baskı altındayım.
85. _____ Kendimi sorumluluktan kolayca sıyıramıyorum veya hatalarım için gerekçe bulamıyorum.
14- Haklılık Şeması
14_____ 32_____ 50_____ 68_____ 86_____ Toplam: _____
14. _____ Diğer insanlardan bir şeyler istediğimde bana “hayır” denilmesini çok zor kabullenirim.
32. _____ Ben özel biriyim ve diğer insanlar için konulmuş olan kısıtlamaları veya sınırları kabul etmek zorunda değilim.
50. _____ İstediğimi yapmaktan alıkonulmaktan veya kısıtlanmaktan nefret ederim.
68. _____ Diğer insanların uyduğu kurallara ve geleneklere uymak zorunda olmadığımı hissediyorum.
86. _____ Benim yaptıklarımın, diğer insanların katkılarından daha önemli olduğunu hissediyorum.
15- Yetersiz Özdenetim Şeması
15_____ 33_____ 51_____ 69_____ 87_____ Toplam: _____
15. _____ Kendimi sıradan ve sıkıcı işleri yapmaya zorlayamam.
33. _____ Eğer hedefime ulaşamazsam kolaylıkla yılgınlığa düşer ve vazgeçerim.
51. _____ Uzun vadeli amaçlara ulaşabilmek için şu andaki zevklerimden fedakarlık etmekte zorlanırım
69. _____ Benim yararıma olduğunu bilsem bile hoşuma gitmeyen şeyleri yapmaya kendimi zorlayamam.
87. _____ Kararlarıma nadiren sadık kalabilirim.
16- Onay Arayıcılık Şeması
16_____ 34_____ 52_____ 70 _____ 88_____ Toplam: _____
16. _____ Paramın olması ve önemli insanlar tanıyor olmak beni değerli yapar.
34. _____ Başkalarının da farkında olduğu başarılar benim için en değerlisidir.
52. _____ Başkalarından yoğun bir ilgi görmezsem kendimi daha az önemli hissederim.
70. _____ Bir toplantıda fikrimi söylediğimde veya bir topluluğa tanıtıldığımda onaylanılmayı ve takdir görmeyi isterim.
88. _____ Bir dolu övgü ve iltifat almam kendimi değerli birisi olarak hissetmemi sağlar.
17- Karamsarlık Şeması
17_____ 35_____ 53_____ 71_____ 89_____ Toplam: _____
17. _____ Her şey yolunda gidiyor görünse bile, bunun bozulacağını hissederim.
35. _____ İyi bir şey olursa, bunu kötü bir şeyin izleyeceğinden endişe ederim.
53. _____ Yeterince dikkatli olmazsanız, neredeyse her zaman bir şeyler ters gider.
71. _____ Ne kadar çok çalışırsam çalışayım, maddi olarak iflas edeceğimden ve neredeyse her şeyimi kaybedeceğimden endişe ederim.
89. _____ Yanlış bir kararın bir felakete yol açabileceğinden endişe ederim.
18- Cezalandırılma Şeması
18_____ 36_____ 54_____ 72_____ 90_____ Toplam: _____
18. _____ Eğer bir yanlış yaparsam, cezalandırılmayı hakkederim.
36. _____ Eğer yanlış yaparsam, bunun özrü yoktur.
54. _____ Eğer işimi doğru yapmazsam sonuçlara katlanmam gerekir.
72. _____ Neden yanlış yaptığımın önemi yoktur; eğer hata yaptıysam sonucuna da katlanmam gerekir.
90. _____ Ben cezalandırılmayı hak eden kötü bir insanım.
Şema Ölçeğini mobil uygulama üzerinden uygulamak için şu linke tıklayabilirsiniz.
Kaynak: Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A. ve Çakır, Z. (2009). Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3’ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20 (1), 75-84.