Bağlanma Korkusu (Anksiyetesi) Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Bağlanma korkusu, bir kişinin ilişki kurma veya yakınlaşma konusunda kaygı duyması ve kaçınma davranışları sergilemesi durumudur. Bu korku, genellikle kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz deneyimlerden kaynaklanır.

Bağlanma korkusu, genellikle yetişkinler arasındaki romantik ilişkilerde ortaya çıkar, ancak aynı zamanda arkadaşlık, iş ilişkileri veya aile ilişkileri gibi diğer ilişki türlerinde de görülebilir. Bağlanma korkusu olan kişiler, yakınlaşma ve ilişki kurma davranışlarından kaçınarak, ilişkileri sürdürmekte zorluk yaşayabilirler.

Bağlanma korkusu, aynı zamanda, kişinin kendine güven eksikliği, düşük benlik saygısı veya geçmişteki kötü ilişkilerden kaynaklanan güven kaybı gibi diğer psikolojik sorunlarla birlikte de ortaya çıkabilir. Bu nedenle, tedavi edilmesi önemlidir ve terapi, bireysel veya grup terapisi, aile terapisi veya ilişki terapisi gibi çeşitli yöntemlerle yapılabilir.

Bağlanma korkusu İngilizce literatürde “attachment anxiety” veya “attachment insecurity” olarak adlandırılır.

Bağlanma korkusu terimi, İngiliz psikolog ve psikanalist John Bowlby tarafından kullanılmıştır. Bowlby, 1950’lerde çalışmalarında, çocukların anneleriyle olan bağlanmalarının gelişimi üzerine odaklandı. Bowlby, bu bağlanma ilişkisinde oluşan güvenli ve güvensiz bağlanma stillerinin, çocukların yetişkinlikteki ilişki stillerini de etkilediğini savundu. Bowlby’un bu çalışmaları, ilerleyen yıllarda yetişkinler arasındaki ilişkilerde bağlanma korkusunun anlaşılmasına ve araştırılmasına önemli katkılarda bulundu.

Bağlanma korkusu belirtileri nelerdir?

Bağlanma korkusunun belirtileri, kişiden kişiye değişebilir ve farklı seviyelerde görülebilir. Bazı belirtiler şunlardır:

• Yakınlaşmaktan kaçınma: Bağlanma korkusu olan kişiler, yakınlaşmaktan kaçınabilirler. İlişkilerinde duygusal mesafeler yaratırlar ve karşılarındaki kişiye yakınlaşma fırsatı vermezler.
• Bağımlılık: Bağlanma korkusu olan kişiler, ilişkilerindeki diğer kişilere çok bağımlı olabilirler. Karşı taraftan sürekli onay, sevgi ve takdir bekleyebilirler.
• Şüphe ve kıskançlık: Bağlanma korkusu olan kişiler, ilişkilerindeki diğer kişiler hakkında sürekli şüpheler taşıyabilirler. Ayrıca, kıskançlık duyguları da yoğun olabilir.
• Kendine güvensizlik: Bağlanma korkusu olan kişiler, kendilerine güven konusunda sıkıntı yaşayabilirler. Kendilerini yetersiz, değersiz veya sevilmeye değmez hissedebilirler.
• Kaçma eğilimi: Bağlanma korkusu olan kişiler, bir ilişki içinde kendilerini rahatsız hissettiklerinde, genellikle kaçma eğilimi gösterirler.
• Depresyon ve kaygı: Bağlanma korkusu olan kişiler, genellikle depresif veya kaygılı hissederler. Geçmişte yaşadıkları olumsuz ilişkiler, gelecekteki ilişkileri hakkında endişe duymalarına neden olabilir.
• İlişkilerde tekrar eden kalıplar: Bağlanma korkusu olan kişiler, genellikle bir ilişkiden diğerine benzer kalıplar yaşarlar. Aynı sorunlar, tekrarlanan ayrılıklar ve kayıplarla karşılaşabilirler.

Bu belirtilerden bazılarının olması, bir kişinin bağlanma korkusu olduğunu göstermeyebilir, ancak bir veya daha fazlasının yoğun ve sürekli bir şekilde hissedilmesi, bağlanma korkusunun olabileceğini düşündürür.

Bağlanma korkusunun türleri nelerdir?

Bağlanma korkusu, genellikle iki ana türe ayrılır: kaçınmacı bağlanma korkusu ve kaygılı bağlanma korkusu.

1. Kaçınmacı bağlanma korkusu: Bu tip bağlanma korkusu, kişinin başkalarıyla yakın ilişki kurmaktan kaçınması veya ilişkilerde mesafe koruması ile karakterizedir. Kişi, duygusal olarak bağlanmaktan kaçınır ve güçlü bir bağımsızlık ihtiyacı hisseder. Bu tip bağlanma korkusu, genellikle anne veya babanın aşırı mesafeli veya duygusal olarak meşgul olduğu bir çocukluk döneminde gelişebilir.
2. Kaygılı bağlanma korkusu: Bu tip bağlanma korkusu, kişinin yakın ilişkilerde olmadan veya reddedilme veya terk edilme korkusu yaşamadan önceki süre boyunca kaygı ve endişe hissetmesi ile karakterizedir. Kişi, sevgi ve kabul görme ihtiyacı hisseder ve diğerlerinin onayına bağımlı hale gelebilir. Bu tip bağlanma korkusu, genellikle anne veya babanın duygusal olarak istikrarsız veya güvensiz olduğu bir çocukluk döneminde gelişebilir.

Ayrıca, bağlanma korkusu genellikle bağlanma stilleri kavramı ile birlikte ele alınır. Bu stiller, kişinin diğerleri ile olan ilişkilerinde güvenli, kaçınmacı veya kaygıya dayalı bağlanma davranışlarını yansıtır. Bağlanma korkusu genellikle güvensiz bağlanma stilleri ile ilişkilendirilir.

Bağlanma korkusu psikolojik bir hastalık mıdır?

Bağlanma korkusu, psikolojik bir hastalık olarak tanımlanmaz. Bunun yerine, bağlanma teorisi çerçevesinde incelenen bir psikolojik durumdur. Bağlanma korkusu, diğer psikolojik bozukluklarla birlikte görülebilir veya diğer bozukluklara yol açabilir, ancak kendi başına bir psikolojik bozukluk olarak tanımlanmaz.

Bağlanma korkusu, kişinin güvenli bir şekilde bağlanma ihtiyacını karşılamakta zorlanması veya güvenli bir bağlanma stilini geliştirememesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu nedenle, bağlanma korkusu, psikolojik olarak sağlıklı bir bağlanma süreci yaşamayan veya olumsuz yaşam deneyimleri yaşamış kişilerde ortaya çıkabilir. Ancak, bağlanma korkusu bir tedavi gerektirmez. Bunun yerine, danışmanlık, terapi veya kişinin kendi kendine çalışması yoluyla bağlanma sorunlarına çözüm bulunabilir ve daha sağlıklı bir bağlanma stili geliştirilebilir.

Bağlanma korkusu neden olur?

Bağlanma korkusu, genellikle kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz bağlanma deneyimleri, aile yapısı, kişilik özellikleri, yaşam deneyimleri ve çevresel faktörler gibi çeşitli etkenlerin bir kombinasyonu sonucu ortaya çıkabilir. Bu etkenler arasında şunlar yer alabilir:

• Güvensiz bağlanma deneyimleri: Kişinin çocukluk veya erken yetişkinlik dönemlerinde güvensiz bir bağlanma deneyimi yaşaması, özellikle anne veya babasının yetersizliği veya reddi gibi nedenlerle, bağlanma korkusu geliştirmesine neden olabilir.
• Yetersiz duygusal desteğin olması: Kişinin duygusal olarak yetersiz bir desteğe veya güvenli bağlanma ilişkilerine sahip olmaması, bağlanma korkusu geliştirmesine neden olabilir.
• Duygusal istismar: Kişinin duygusal istismara veya ihmal edilmişliğe maruz kalması, bağlanma korkusunun oluşmasına katkıda bulunabilir.
• Aşırı kontrollü aile yapısı: Kişinin ailesinin aşırı kontrollü olması, kişinin kendi bağımsızlık ihtiyacını karşılamakta zorlanmasına ve bağlanma korkusu geliştirmesine neden olabilir.
• Travmatik yaşam deneyimleri: Kişinin travmatik yaşam deneyimleri, özellikle kayıp, ayrılık, yalnızlık veya kötü bir ilişki deneyimi, bağlanma korkusunun gelişiminde rol oynayabilir.
• Kişilik özellikleri: Bazı kişilik özellikleri, özellikle kaygı ve düşük özgüven, bağlanma korkusunun gelişiminde etkili olabilir.

Bu etkenlerin her biri, bağlanma korkusunun ortaya çıkmasında farklı bir rol oynayabilir ve bazı durumlarda birden fazla etkenin birleşimi bağlanma korkusunun gelişimine neden olabilir.

Bağlanma korkusu ilişkileri nasıl etkiler?

Bağlanma korkusu, kişinin ilişkilerinde belirgin bir şekilde rol oynayabilir ve ilişkileri olumsuz yönde etkileyebilir. İlişkilerde bağlanma korkusu olan kişiler, aşağıdaki gibi bazı özellikleri gösterebilirler:

1. Güvensizlik: Bağlanma korkusu olan kişiler, başkalarına güven konusunda zorluk yaşayabilirler. Bu, başka insanların kendilerine zarar vereceği veya onları terk edeceği korkusunu besleyebilir.
2. İlişki bağımlılığı: Bağlanma korkusu olan kişiler, ilişkilerinde yoğun bir şekilde bağlanma arayabilirler. Bu, başka insanların sürekli olarak onları onaylamasına ve sevgi göstermesine ihtiyaç duymalarına neden olabilir.
3. Terk edilme korkusu: Bağlanma korkusu olan kişiler, terk edilmekten korktukları için ilişkilerde bağlanma düzeylerini artırabilirler. Bu, partnerlerinin özgürlüklerini sınırlayabilir veya onları kontrol etme eğiliminde olabilirler.
4. İlişkiyi sonlandırma korkusu: Bağlanma korkusu olan kişiler, ilişkilerinde mutsuz olsalar bile ilişkiyi sonlandırmaktan korkabilirler. Bu, onların ilişkilerinde daha fazla kalıcı olmalarına neden olabilir.
5. Yakınlıktan kaçınma: Bazı bağlanma korkusu olan kişiler, ilişkilerde yoğun bir şekilde bağlanmaktan korktukları için yakınlıktan kaçınabilirler. Bu, partnerlerini uzak tutabilir veya ilişkilerinin gelişmesini engelleyebilir.

Bu özellikler, bağlanma korkusu olan kişilerin ilişkilerinde yaşadıkları sorunların sadece birkaç örneğidir. Bu nedenle, bağlanma korkusu tedavisi, sağlıklı ve sürdürülebilir bir ilişki kurma becerilerini öğrenmek için çok önemlidir.

Bağlanma korkusu nasıl teşhis edilir?

Bağlanma korkusu teşhisi, psikiyatrik bir değerlendirme ile yapılır. Bu değerlendirme, genellikle bir klinik psikolog veya psikiyatrist tarafından yapılır ve aşağıdaki adımları içerebilir:

1. Klinik görüşme: Bir psikiyatrist veya psikolog, kişinin belirtilerini anlamak ve diğer sorunların varlığını tespit etmek için bir klinik görüşme yapar.
2. Anamnez alınması: Bağlanma korkusunun nedenleri, semptomların başlangıcı ve sıklığı gibi faktörleri içeren kişisel tarih alınır.
3. Değerlendirme araçları: Bazı psikiyatrik değerlendirme araçları, bağlanma korkusu belirtilerini ölçmek için kullanılabilir. Bu araçlar arasında Bağlanma Korkusu Anketi, Bağlanma Ölçeği ve Bağlanma Güvensizliği Ölçeği gibi ölçekler yer alır.
4. Fiziksel muayene: Kişinin belirtileri, fiziksel bir muayene ile değerlendirilebilir. Fiziksel semptomlar, tıbbi bir sorunun belirtisi olabilir, bu nedenle bazı durumlarda bir doktor da muayene yapabilir.
5. Diğer psikiyatrik bozuklukların dışlanması: Diğer psikiyatrik bozukluklar, özellikle anksiyete bozuklukları, depresyon veya travma sonrası stres bozukluğu gibi diğer duygudurum bozuklukları, bağlanma korkusu belirtileriyle benzer semptomlar gösterir. Bu nedenle, bu diğer bozuklukların dışlanması için ilave değerlendirmeler yapılabilir.

Bağlanma korkusunun tanısı, yukarıdaki faktörlerin tümü dikkate alındığında konulur ve kişinin semptomlarına göre bir tedavi planı belirlenir.

Bağlanma korkusu nasıl tedavi edilir?

Bağlanma korkusu tedavisi, bireysel ihtiyaçlara ve semptomların ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Tedavi, psikolojik danışmanlık, terapi, ilaç tedavisi veya bir kombinasyonu olabilir. Aşağıdaki yöntemler, bağlanma korkusu tedavisinde sıklıkla kullanılan yaklaşımlardır:

1. Psikoterapi: Bağlanma korkusu tedavisinde en etkili yöntemlerden biri psikoterapidir. Terapi, çeşitli yaklaşımlar kullanarak kişinin bağlanma korkusuna neden olan faktörleri keşfetmesine, bu faktörlere nasıl tepki verdiğini anlamasına ve daha sağlıklı bağlanma ilişkileri kurmasına yardımcı olabilir. En sık kullanılan terapi türleri arasında bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapi ve duygusal odaklı terapi yer alır.
2. İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, bağlanma korkusu semptomlarını hafifletmek için ilaç tedavisi de kullanılabilir. Özellikle anksiyete semptomlarının tedavisinde antidepresanlar, anti-anksiyete ilaçları ve beta-blokerler gibi ilaçlar kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisi her zaman önerilmeyebilir ve bir doktor tarafından yönlendirilmelidir.
3. Aile terapisi: Bağlanma korkusu, aile dinamikleri ile ilişkili olabilir. Bu nedenle, aile terapisi, bağlanma korkusunun tedavisinde faydalı olabilir. Aile terapisi, aile üyelerinin etkileşimlerini, ilişkilerini ve diğer faktörleri değerlendirir ve daha sağlıklı aile dinamikleri oluşturmak için çalışır.
4. Destek grupları: Bağlanma korkusu olan kişiler, destek gruplarına katılarak benzer sorunlar yaşayan diğer insanlarla bir araya gelebilir. Bu gruplar, kişinin kendisini daha iyi hissetmesine, hislerini paylaşmasına ve benzer sorunlar yaşayan kişilerle bağlantı kurmasına yardımcı olabilir.

Bağlanma korkusu tedavisi uzun ve zorlu bir süreç olabilir, ancak etkili tedaviler mevcuttur. Kişinin belirtileri ve ihtiyaçlarına göre uygun bir tedavi planı belirlenmeli ve bir uzmanın gözetiminde ilerlenmelidir.